Ayat Majmuk
1. Ayat Majmuk ialah ayat
yang mengandungi dua atau lebih ayat - ayat tunggal disambungkan oleh perkataan
Kata Hubung seperti dan, atau, kecuali, tetapi, sambil, seraya dan lain-lain.
2. Ayat ini juga dikenali
sebagai ayat Selapis.
Contoh : A) Razak mengambil
sebuah buku cerita. ( Ayat Tunggal )
B) Razak membaca buku itu. ( Ayat Tunggal )
C) Razak mengambil sebuah buku cerita lalu membaca buku itu. ( Ayat
Majmuk )
Ayat Majmuk juga dinyatakan ayat yang dibina dengan mencantumkan dua ayat
tunggal atau lebih, dan percantuman ayat-ayat itu disusun mengikut cara
tertentu sehingga menjadikannya ayat baru. Ayat
I di bawah, misalnya ialah ayat hasil daripada cantuman ayat I (a) dengan ayat
I (b) :
I.
Ali sedang membaca buku dan
Fatimah sedang membuat kira-kira.
(a)
Ali
sedang membaca buku.
(b)
Fatimah
sedang membuat kira-kira.
Demikian
juga ayat 2 berasal daripada ayat 2(a) dan 2(b), ayat 3 daripada 3(a) dan 3(b),
ayat 4 daripada 4(a) dan 4(b), ayat 5 daripada 5(a) dan 5(b) dan ayat 6
daripada 6(a) dan 6 (b) seperti
yang berikut:
2.
Abu rajin tetapi adiknya
malas.
(a)
Abu
rajin.
(b)
Adiknya
malas.
3.
Guru sekolah saya tekun dan
berdedikasi.
(a)
Guru
sekolah saya tekun.
(b)
Guru
sekolah saya berdedikasi.
4.
Dia membeli buku yang
tebal.
(a)
Dia
membeli buku.
(b)
Buku
itu tebal.
5.
Ayah mendapat berita bahawa
abang telah tamat latihan.
(a)
Ayah
mendapat berita.
(b)
Abang
telah tamat latihan.
6.
Anak itu menangis kerana ia
lapar.
(a)
Anak
itu menangis.
(b)
Anak
itu lapar.
Daripada contoh-contah di atas jelas kelihatan bahawa
terdapat berbagai-bagai jenis ayat majmuk. Dengan berdasarkan cara ayat-ayat
majmuk itu dibentuk, oleh dikatakan terdapat
tiga jenis utama, iaitu:
(i)
Ayat
majmuk gabungan
(ii)
Ayat
majmuk pancangan
(iii)
Ayat
majmuk campuran
Perbincangan
berikut akan menghuraikan ketiga-tiga jenis ayat majmuk ini dengan terperinci.
v AYAT
MAJMUK GABUNGAN
Ayat
majmuk gabungan ialah ayat yang terdiri daripada dua ayat atau lebih yang
dijadikan satu dengan cara menggabungkan
atau mencantumkan ayat-ayat tersebut
dengan kata hubung seperti dan, atau, tetapi dan sebagainya
seperti dalam contoh-contoh berikut:
1.
Murid-murid
berlari dan bernyanyi.
2.
Ahmad
kurus tetapi adiknya gemuk.
3.
Encik
hendak ke sekolah atau hendak ke pejabat?.
Ayat-ayat
yang disambungkan itu setara sifatnya, iaitu ayat-ayat itu sama taraf dan boleh
berdiri sendiri. Hubungan antara satu ayat dengan yang lain wujud oleh sebab
ayat-ayat tersebut disusun berturut-turut. Ayat-ayat ini boleh juga
disambungkan tanpakata hubung: apabila ini berlaku, nada suara berfungsi
sebagai penanda, iaitu disuarakan sebagai deretan pernyataan. Sebagai contoh:
1.
Ali
berdiri tegak, memerhatikan gerak-geri mereka.
2.
Penari-penari
itu sungguh lincah, melompat ke kiri, melompat ke kanan.
Dalam
contoh-contoh di atas kelihatan bahawa ayat-ayat yang digabungkan itu, dalam
bentuk tulisan, dipisahkan oleh tanda
baca koma (,)
§ PEMBENTUKAN
AYAT MAJMUK GABUNGAN
Ayat-ayat
berikut merupakan contoh ayat majmuk
yang dibentuk dengan menggunakan kata-kata hubung seperti dan, lalu, lagi, serta
dan sebagainya. Contohnya:
1.
Saya
minum teh dan Aminah makan nasi lemak.
2.
Mereka
bangun lalu turun ke serambi.
3.
Ayahnya
banyak pengalaman lagi besar pengaruhnya.
4.
Ia
bercakap dengan kuat serta menepuk-nepuk dadanya.
5.
Mereka
melompat-lompat sambil menjerit dengan kuat.
Kata hubung
dalam ayat-ayat 1-5 di atas letaknya
antara dua ayat yang digabungkan dan tidak berpihak kepada mana-mana ayat.
Tugas kata hubung adalah untuk menghubungkan
ayat-ayat dan menjadikan satu ayat yang lebih besar.
Dalam
penyambungan ayat-ayat ini beberapa perkara dapat berlaku pada
bahagian-bahagian ayat yang terlibat. Dalam contoh-contoh berikut kesemua
bahagian ayat yang digabungkan itu dikekalkan, iaitu ayat (a) digabungkan
dengan ayat (b) dengan kata hubung untuk menghasilkan ayat (c):
1. (a) Saya
minum teh.
(b) Aminah
makan nasi.
Kata hubung : dan
(c)
Saya
minum teh dan Aminah makan nasi.
2. (a) Ahmad
Kurus.
(b) Adiknya
gemuk.
Kata hubung : tetapi
(c) Ahmad
kurus tetapi adiknya gemuk.
PEMAJMUKAN
Kata Majmuk
1. Dua atau lebih daripada
dua patah dasar dapat digabungkan untuk membentuk satu kata baru yang padu atau
sebati maknanya.
2.
Kata paduan atau sebatian yang demikian dikenal sebagai kata majmuk.
3. Setiap
kata yang menjadi komponen kata majmuk mempunyai maknanya sendiri-sendiri.
4. Misalnya,
wang dan saku yang menjadi komponen kata majmuk wang saku mempunyai maknanya
masing-masing. Makna wang saku ialah wang dibawa untuk digunakan apabila
diperlukan.
5.
Ada juga kata
majmuk yang terbentuk daripada dua patah kata yang berbeza tetapi maknanya sama
atau hampir-hampir sama. Beberapa contohnya ialah cantik jelita, hancur lebur,
dan sunyi sepi.
6.
Dua patah kata yang sama atau hampir sama maknanya itu dimaksudkan untuk
menyatakan makna kesangatan. Misalnya, cantik jelita bererti sangat cantik,
hancur lebur bererti hancur sama sekali, dan sunyi sepi bererti sangat sunyi.
Bentuknya
7.
Kata majmuk ada yang dieja tercantum dan ada yang dieja terpisah tetapi tidak
ada yang bersempang.
8.
Dengan itu, dapatlah dibezakan bentuk kata majmuk daripada bentuk kata ganda
yang dieja bersempang kecuali kata ganda separa seperti bebawang, jejari,
kekuda, dan sebagainya.
9.
Beberapa contoh kata majmuk yang dieja tercantum ialah apabila, bumiputera,
daripada, jurumudi, kadangkala, dan walaupun.
10.
Beberapa contoh kata majmuk yang dieja terpisah ialah air mata, buah pinggang,
campur tangan, daun pintu, ganti rugi, dan hak cipta.
11.
Dari segi bentuknya, kata majmuk ter­bahagi kepada beberapa kelas
seperti yang berikut:
(a) kata nama
majmuk;
(b) kata
bilangan majmuk;
(c) kata
adjektif majmuk;
(d) kata kerja
majmuk;
(e) kata sendi
majmuk;
(f) kata
keterangan majmuk;
(g) Kata hubung
majmuk.
12 Sebahagian besar
daripada kata majmuk dalam bahasa Melayu tergolong dalam kelas kata nama.
Contoh kata
nama majmuk, antara yang lainlain, ialah air mata, buah mulut, cita rasa, daun
telinga, ganti rugi, dan hak cipta.
13. Kata bilangan majmuk,
antara yang lain-lain, ialah tiga puluh, dua pertiga, dan dua ratus lima puluh.
14.
Kata adjektif majmuk, antara yang lain-lain, ialah aman damai, buta huruf,
cantik jelita, gagah perkasa, merah jambu, iri hati, dan kelam kabut.
15.
Kata kerja majmuk ada yang bebas, yakni tidak terikat pada sebarang imbuhan.
Contohnya: angkat kaki,
buang air, campur tangan, datang bulan, dan gulung tikar.
16.
Kata kerja majmuk ada juga yang terikat. Contohnya: mengadu domba, mengambil
alih, mengambil berat, menganggap sepi, mengangkat sembah, membalas budi,
membanting tulang, mencari gali, bercerai susu, berdiam diri, menyalahgunakan,
menembak mati, dan bertungkus lumus.
17 Kata sendi majmuk pula
tidak seberapa jumlahnya, iaitu darihal, daripada, kepada, dan sedari.
18 Kata keterangan majmuk,
antara yang lainlain, ialah acap kali, boleh jadi, demikian, kadangkala, lambat
laun, pertama kali, sambil lalu, dan sekali sekala.
19 Kata hubung majmuk,
antara yang lain-lain, ialah apabila, manakala, dan meskipun.
Tugasnya
20.
Kata majmuk mempunyai dua tugas seperti yang berikut:
(a) menetapkan kelas kata dasar. Contohnya.
air (kata nama) + mata
(kata nama)
|
air mata (kata nama)
|
lemah (kata adjektif) +
lembut (kata adjektif)
|
lemah lembut (kata
adjektif)
|
mogok (kata kerja) +
duduk (kata kerja)
|
mogok duduk (kata kerja)
|
dari (kata sendi) + pada
(kata sendi)
|
daripada (kata sendi)
|
(b) mengubah kelas kata
dasar. Contohnya:
apa (kata ganti tanya) +
bila (kata keterangan tanya)
|
apabila (kata nama)
|
alim (kata adjektif) +
ulama (kata nama)
|
alim utama (kata nama)
|
gulung (kata kerja) +
tikar (kata nama)
|
gulung tikar (kata kerja)
|
tumbuk (kata kerja) +
rusuk (kata nama)
|
tumbuk rusuk (kata nama)
|
cerdik (kata adjektif) +
pandai (kata adjektif)
|
cerdik pandai (kata nama)
|
lalu (kata kerja) +
lintas (kata kerja)
|
lalu lintas (kata nama)
|
banyak (kata adjektif) +
mulut (kata nama)
|
banyak mulut (kata
adjektif)
|
lambat (kata adjektif) +
laun (kata adjektif)
|
lambat laun (kata
keterangan)
|
Maknanya
21.
Dari segi maknanya, kata majmuk dapat dibahagi kepada dua jenis seperti yang
berikut:
(a) kata majmuk
wajar;
(b) kata majmuk
kiasan
22. Kata majmuk wajar ialah
kata majmuk yang sebenarnya, yang maknanya dapat diketahui daripada makna
katakata yang menjadi komponennya.
Misalnya, buah anggur ialah
kata majmuk wajar kerana maknanya tidak lain daripada buah yang bernama anggur.
23.
Kata majmuk kiasan pula ialah kata majmuk yang maknanya lain daripada makna
yang ada pada kata-kata yang menjadi komponennya.
Misalnya buah hati ialah
kata majmuk kiasan kerana maknanya tidak kenamengena dengan buah ataupun hati.
Makna buah hati ialah
kekasih yang dicintai, bukan buah yang bernama hati.
24.
Berikut ialah beberapa contoh kata majmuk wajar.
adat istiadat
alih bahasa
bahasa pasar
bakul sampah
batang hidung
cakera padat
cantik jelita
daya cipta
dengki hati
emas putih
esok hari
gagah berani
galah canggah
rendah hati
sabun mandi
sihat akal
|
gunung api
hancurlebur
harga borong
hitam manis
ikan parang
inti sari
isi perut
juling air
kaca mata
kerak bumi
otak depan
olah raga
pagar duri
pindah tangan
rabun jauh
tahan lasak
|
kongsi gelap
lampu duduk
lipat ganda
lubang hidung
mabuk taut
merah jambu
minyak makan
naik takhta
nenek moyang
orang gaji
tuan rumah
udang galah
uji kaji
wang saku
warta berita
zat air
|
24.
Berikut ialah beberapa contoh kata majmuk kiasan.
akal kancil
anak angkat
anak baju
anak emas
anak kunci
batu loncatan
banyak mulut
buah mulut
bulan madu
cahaya mata
cakap angin
campur tangan
cekak musang
dapur susu
mata hari
naik darah
nyawa ikan
otak udang
tangan besi
timbang rasa
|
darah daging
datang bulan
daun pintu
emas kahwin
embun jantan
filem bisu
gaji buta
gantung kemudi
gatal mulut
gunung payung
habis akal
lalat hijau
lebar mulut
lemah semangat
lepas tangan
main angin
malam buta
sampai hati
tali barut
tanah air
|
hajat besar
harga diri
ibu ayam
isi hati
jalan bahasa
jauh hati
kaki tangan
karat hati
kata dua
kecil hati
kereta api
papas hati
panjang tangan
pasar gelap
patah hati
rendah hati
sagu hati
sakit hati
tumbuk rusuk
|
Bibliografi
Ayat majmuk. www.geocities.com.
Ayat majmuk
.www.scribd.com.
Golongankatamajmuk.www.tutor.com.my/stpm/golongan%20kata/golongan_kata
majmuk..htm.
Kata
majmuk.www.angelfire.com.
Kata majmuk.
Faculty.unitarkljl.edu.my/ ALD0063/week6/morfologi/golongan 20 kata.com.
Kata majmuk.shhk8k.tripod.com/bm/majmuk.htm.sk
Kata majmuk.www.cs.ui.ac/wedkuliah
Tatabahasa
Dewan. Nik Safiah Karim,Farid M.Onn,Hashim Hj. Musa dan Abdul
Hamid Mahmood. Dewan Bahasa dan
Pustaka. Kuala Lumpur. 2006.